Na rozkaz Dowódcy Armii Krajowej, gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora”, powstanie w Warszawie rozpoczęło siÄ™ 1 sierpnia 1944 roku. Zadaniem AK byÅ‚o wyzwolenie stolicy i utrzymanie jej przez kilka dni przed wkroczeniem Armii Czerwonej.
UmożliwiÅ‚oby to Delegaturze RzÄ…du RP na Kraj, reprezentujÄ…cej legalny polski rzÄ…d na wychodźstwie, objÄ™cie Warszawy wÅ‚adzÄ… cywilnÄ… i wystÄ…pienie wobec Sowietów w roli wolnych gospodarzy swojego kraju. ByÅ‚a to ostatnia szansa na ratowanie niepodlegÅ‚oÅ›ci Polski, zdradzonej skrycie przez naszych zachodnich sojuszników – WielkÄ… BrytaniÄ™ i Stany Zjednoczone.
Dysproporcja siÅ‚ byÅ‚a skrajnie niekorzystna dla strony polskiej. WÅ›ród 50 tys. żoÅ‚nierzy Armii Krajowej, Narodowych SiÅ‚ Zbrojnych i Armii Ludowej, jacy przewinÄ™li siÄ™ przez nasze oddziaÅ‚y, na 25 przystÄ™pujÄ…cych do walki tylko jeden byÅ‚ uzbrojony, i to w broÅ„ krótkÄ…. Tymczasem Niemcy rzucili do walki regularne formacje wojska, SS, policji, żandarmerii i oddziaÅ‚ów pomocniczych, wspomaganych przez ciężkÄ… artyleriÄ™ i lotnictwo. Mimo to powstaÅ„cy odnieÅ›li szereg znaczÄ…cych sukcesów. Opanowali zwarte obszary ÅšródmieÅ›cia, Å»oliborza, Mokotowa, Woli i Ochoty. Zdobyli wiele niemieckiego oporzÄ…dzenia i uzbrojenia, nawet wozy bojowe i pancerne.
Wyzwolili również niemiecki obóz koncentracyjny w Warszawie – Konzentrazionslager Warschau, zwany przez warszawiaków „GÄ™siówkÄ…”, w którym okupanci przetrzymywali w straszliwych warunkach Å»ydów z różnych krajów Europy.
Warunkiem ostatecznego powodzenia powstania byÅ‚o wkroczenie do miasta Armii Czerwonej. Tymczasem Józef Stalin rozkazaÅ‚ swoim wojskom zatrzymanie siÄ™ na linii WisÅ‚y i powstrzymanie od aktywnych dziaÅ‚aÅ„ przeciwko Niemcom. Ci ostatni zatem bez przeszkód pacyfikowali miasto, dokonujÄ…c wielu masowych zbrodni, zarówno na żoÅ‚nierzach Powstania jak i na ludnoÅ›ci cywilnej.
Zrzuty zaopatrzenia dla PowstaÅ„ców, dokonywane przez lotnictwo zachodnich aliantów (w tym polskich lotników) oraz sowieckie, byÅ‚o kroplÄ… w morzu potrzeb i nie mogÅ‚o zmienić sytuacji. Wobec braku żywnoÅ›ci i wody, 2 października 1944 roku, po 63 dniach bohaterskiej epopei, dowództwo AK byÅ‚o zmuszone podpisać akt „zaprzestania walk w Warszawie”. Do niewoli poszÅ‚o ok. 17 tys. PowstaÅ„ców, ok. 15 tys. polegÅ‚o.
Straty wÅ›ród ludnoÅ›ci cywilnej szacowane sÄ… od 150 do 200 tys. osób. Przez nastÄ™pne miesiÄ…ce Niemcy metodycznie rabowali, palili i wysadzali w powietrze kolejne części naszej stolicy. Wycofali siÄ™ z niej ostatecznie 17 stycznia 1945 roku, umożliwiajÄ…c wkroczenie do Warszawy oddziaÅ‚om podporzÄ…dkowanego komunistom Wojska Polskiego.